9789048859603/2021
Susan Smit, uitgeverij Lebowski
Susan Smit is schrijfster en columnist. Ze heeft inmiddels 18 succesvolle boeken op haar naam staan waaronder de bestseller romans Vloed en Tropenbruid. Eén van haar eerste boeken was het non-fictie boek ‘ Heks, een magische reis door de westerse spiritualiteit ( 2001). Susan Smit liet zichzelf ook inwijden in deze voorchristelijke Europese religie. Eind dit jaar zal er een herdruk komen hierboven genoemde titel.
Sterke vrouwen en de rol van de vrouw in de maatschappij zijn thema’s die haar zeer aanspreken en terug te vinden zijn in haar werk. Hoofdpersonage Entgen Luijten sluit in deze rij mooi aan. Entgen Luijten was weduwe en moeder en nooit hertrouwd. Als alleenstaande vrouw ging ze haar eigen gang, er was geen echtgenoot die haar begrensde. In die tijd was dat al als apart gezien. Ook liet zij zich niets opleggen door de kasteelheer of de kerk. De kasteelheer was daar ook de baas van de kerk en iedereen moest in het gareel blijven en naar zijn regels leven. Daar niemand invloed op haar had en zich niet de mond liet snoeren was ze een oprechte dreiging voor de machthebbers in dat gebied. ( haar rol in de opstand tegen de kasteelheer speelde zeker mee in het besluit haar te berechten) .
In die periode was er veel onrecht ten opzichte van vrouwen en werden vrouwen onderdrukt. Vrouwen werden om het minste of geringste aangeklaagd. Heksen vielen niet onder de gewone rechtspraak . Je hoefde de aanklachten niet te kunnen bewijzen om een proces te starten en martelpraktijken om een bekentenis los te krijgen waren eerder regel dan uitzondering.
Naar schatting zijn er tussen de 50.000 en 100.000 heksen veroordeeld waarvan ongeveer 85 procent vrouwen.
In de 17e eeuwse processtukken staat te lezen hoe het proces van Entgen Luijten is geweest. Dit was ook de basis voor het boek van Susan Smit. 1n 1993 is er een toneelstuk over deze zaak opgevoerd ( ter ere van het 750jarig bestaan van Sittard) en er is in 1999 een straat naar haar vernoemd maar eigenlijk kent niemand van haar bestaan. In de geschiedenisboeken was geen ruimte voor een van de eerst geëmancipeerde vrouwen van ons land en dat is heel jammer. Nu is er deze schitterende historische roman om haar naar voren te schuiven.
1674 , Entgen Luijten gaat haar eigen weg, steunt anderen waar ze kan. Een behulpzame vrouw die grote kennis heeft van de natuur en zijn krachten. Een gezonde en sterke vrouw , die voor die tijd opvallend oud is. Als in het dorp wat ongelukkige voorvallen zijn wordt er al snel naar haar gewezen en wordt ze beschuldigd van hekserij. In de kerker van het kasteel wacht ze op haar proces. De kasteelheer zorgt dat inquisitie alles uit de kast haalt om haar door marteling tot een bekentenis te dwingen. Maar Entgen wil niets bekennen waar ze niet verantwoordelijk voor is. Gesterkt door haar gevoel van eerlijkheid, oprechtheid en eigenwaarde houdt zij stand, tot ieders verbazing.
Het verhaal gaat van start met de arrestatie van Entgen waar ze wordt afgevoerd naar de kerker wachtend en gedurende het proces. Meteen voel je de beklemming van de ruimte waar ze zich in begeeft. Wachtende op wat gaat komen, erbarmelijke omstandigheden, gaan haar gedachten terug naar het verleden, hoe haar leven is geweest en hoe het haar verging tot aan haar arrestatie.
Wisselend tussen haar gedachten naar toen zijn er de momenten in het heden. De momenten dat ze voor de inquisitie moet verschijnen, worden de gruwelijke martelpraktijken beeldend omschreven en zit je als lezer vol in het verhaal. Wat die vrouw heeft moeten doorstaan geeft vooral een gevoel van ongeloof en de rillingen lopen over je rug. Hoe onmenselijke wreed de straffen toen waren valt met geen pen te beschrijven maar toch is het Susan Smit gelukt dit zo te doen dat het als een mokerslag bij de lezer binnenkomt.
Een verhaal zo mooi geschreven waardoor je het in één ruk uitleest en waarbij maar een conclusie kan worden getrokken en dat is dat iedereen dit moet gaan lezen.
De heksenprocessen lijken in onze geschiedenis weggestopt als een onderdeel van een Middeleeuwse film maar zijn juist wezenlijk onderdeel van onze geschiedenis. Om de hoek werden mensen gemarteld en vermoord omdat ze niet in een keurslijf wilde lopen, vrouwen werden sterk onderdrukt en afgestraft. En dat alles nog niet zo bizar lang geleden.
Susan Smit heeft na een gedegen onderzoek een mooie roman neergezet. Compleet met tijdsbalk en stamboom van de personages. Een sterk verhaal over een sterke vrouw . Een verhaal wat mij ontroerde en raakte. Eén van de mooiste boeken die ik dit jaar heb gelezen.
conniesboekkies 